İshal, özellikle 0-5 yaş aralığındaki bebekler arasında en sık karşılaşılan rahatsızlıklardan biridir. İshal, günlük dışkılama sayısının artması ve dışkının kıvamının bozulup yumuşak ve sulu bir hale gelmesi ile karakterizedir. Ancak, dışkı miktarı fazla olsa bile kıvamı bozulmamışsa ishal olarak değerlendirilmez. Genellikle anne sütü ile beslenen bebeklerde dışkılama sayısı beslenme biçimine göre değişiklik gösterir. Örneğin, yeni doğan bebeklerde günlük 5-6 defa dışkılama normal kabul edilirken, geçiş dönemi dışkısında (3-15. günler arası) bu sayı günde 8-10'a kadar çıkabilir. İlk yaşların bitimine kadar dışkı miktarı genellikle 2-3 defa olur, ancak sağlıklı ve anne sütü ile beslenen bebeklerde bu sayı 7'ye kadar çıkabilir.

İshal (diare), bağırsakların mukoza tabakasının hasar görmesi ile başlar. Bu durum, mikropların veya enzimlerin azalmasına neden olur. Bu enzimlerden biri laktazdır. Laktaz, sütte bulunan karbonhidrat yapısındaki laktozu sindirir. Laktaz azalırsa, laktoz vücut tarafından emilemez ve su ile birleşir, bu da ishale neden olur. Ciddi ishal vakalarında günlük 13-14 litre kadar sıvı kaybı olabilir, bu miktar insanın kan hacmine eşittir. Az miktarda ağrılı ve kanlı ishal, dizanteri ile ilişkilendirilir.

Türkiye genelindeki enfeksiyonlar, ishale yol açan nedenlerin başında gelir. Temiz içme suyunun olmaması, hijyenik olmayan koşullar, yemek ve mamaların hazırlanışında temizlik kurallarına uyulmaması, bebeğe bakan kişilerin hijyen bilgisinin yetersiz olması enfeksiyöz ishallerin başlıca sebeplerindendir. Ayrıca, dengesiz beslenme de ishale yol açabilir. İshal vakalarında çeşitli bakteri, virüs ve parazitler etken olabilir. İshal yapan virüsler arasında rotavirüsler başta gelir. Gelişmekte olan ülkelerde 0-2 yaş aralığındaki bebekler akut ishal riski altındadır.

Klinik bulgular, ishalin nedenlerine göre farklılık gösterebilir. Çoğu zaman ince bağırsağa yerleşen enfeksiyonlar ishal yapar. Bu tür ishalde dışkı sulu, yeşil veya açık sarı renkte ve sayıca çoktur. Fazla su ve tuz kaybı metabolizmayı kısa sürede etkiler. İshal, sürekli kusma, ateş, bebeğin son 24 saatte sıvı ve besin alması, son idrar yapma süresi ve sayısına ilişkin bilgiler önemlidir. Muayene sırasında genel durum değerlendirilir. Huzursuzluk, dalgınlık, havale, susuzluk hissi, emmeme ve kusma gibi belirtiler gözlemlenir.

Ateş, solunum hızı, nabız hızı ve dolgunluğu, kan basıncı, deri turgoru ve tonusu, ön fontanel ve göz kürelerindeki çöküklük, ağız mukozasındaki kuruluk ve göz yaşı varlığı incelenir. Karında şişlik, bağırsak sesleri, karın ağrısının yeri ve biçimi, idrar ölçüsü ve rengi de değerlendirilir. İshalin nedeni ve sıvı kaybı tipi laboratuvar incelemeleri ile belirlenir. Dışkı mikroskobik incelemesi, kan ve lökosit varlığı özellikle invazif tip bağırsak enfeksiyonlarının tanısında önemlidir. Mikroorganizma antijenlerinin görülmesi ve dışkı kültürü yapılır.

Son yıllarda akut ishal tedavisinde değişiklikler yapılmıştır. Bu değişiklikler, özel durumlar dışında ilaç kullanımını bırakmak, su ve tuz kayıplarını oral sıvı tedavisi ile karşılamak ve beslenmeyi erken başlatmaktır. Bebeklerde anne sütü ile beslenmeye devam edilmelidir. Akut ishal tedavisinde çoğu vaka 2-7 gün içinde kendiliğinden iyileşir. İshalin temel tedavisi, sıvı ve elektrolit kaybını yerine koymaktır. Antibiyotik kullanımı genellikle etkisizdir.

Dışkıda kan, mukus ve lökosit varlığı veya ishalin 7 günde düzelmemesi durumunda dışkı kültürü ile neden saptanmalıdır. Gerektiğinde antibiyotik kullanılabilir. Sıvı tedavisine erken başlanarak dehidratasyon önlenir. Genellikle hafif ve orta dehidratasyon gösteren ishal vakalarında sıvının oral yolla verilmesi uygun görülür. İshal tedavisinde ana ilkelerden biri beslenmeye erken başlanmasıdır. İshal sürecinde iştahsızlık görülebilir. Çocuğun zorlanmaması ve besinlerin sık öğünler halinde verilmesi önemlidir.

İshalli bebeklerde sıvı kaybını geri kazanmak için su ve sulu içecekler verilmelidir. Ayran, çorba ve meyve suyu gibi içecekler uygundur. Ancak, sadece anne sütü ile beslenen bebekler daha sık emzirilmelidir. Bebeklerin içebildikleri zamanlarda, suyu kaynatıp soğuttuktan sonra vermek önemlidir. Beslenmeye devam edilmelidir. Anne sütü alan bebekler daha sık emzirilmeli, ek besin alan bebeklerde ise yoğurt, püre ve et gibi besinler verilebilir. Öğün sayısı arttırılabilir.