Kanlı İshal

Kanlı ishal, entomoeba histolytica adlı amipin sebep olduğu bir ishal türüdür. Amipli dizanteri olarak tanımlanır. İshal dışkıdaki sululuk ya da gevşeklik olmasından dolayı sıkça tuvalete çıkma ihtiyacı hissetmektir. Kanlı ishal genellikle sıcaklığın 25 derecenin üzerinde olan nemli bölgelerde görülür. Tropikal ve subtropikal bölgeler bu özelliklere sahiptir. Her yaştan kişiyi etkileyebilen amip, beslenme yoluyla yiyecek ve içeceklerden bulaşmaktadır. Suda bulunan amip klorlamaya karşı duyarlıdır. Yüksek ısıda ise yaşamazlar. Çevrede hamam böcekleri ve sinekler amip kistlerinin taşınmasını sağlar.

Kişiler amipin bulaşıcı olan 4 çekirdekli formunu ağız yoluyla almaktadır. Vücuda girdikten sonra ince bağırsaklarda çatlayan kist, dört tane amipçik ortaya çıkarır. Bunların her biri ikiye bölünerek, 8 tane amipçik oluşturur. Ardından kalın bağırsağa geçerek, hastalığa neden olan trofozoid biçimine dönüşerek olgunlaşırlar. Bu bölümde su kaybına uğrayan amip, yeniden 4 çekirdekli olan kist formuna dönüşerek, dışkıyla vücut dışına atılır. Bu yüzden taşıyıcı olan kişilerin dışkısında bu kistlerden bulunur. Kistler suda ve toprakta canlı bir şekilde kalabilirler. Vücuttaki amipler kalın bağırsağın herhangi bir yerine yerleşip, burada yaraların oluşumuna sebep olurlar. Kalın bağırsakta genellikle kan akımının az olduğu yerlerde yerleşmeyi tercih ederler. Kalın bağırsağa yerleşmiş olan amiplerin her biri hastalığa neden olmaz.

Amiplerin sağlıklı kişilere bulaşması hasta veya taşıyıcı olan kişilerle olur. Ayrıca köpek ve maymundan bulaştığı bilinir. Genellikle kistli dışkıyla kirlenen yiyecek ve içecekler bulaşma yoludur. Dışkının gübre olarak kullanıldığı yerlerde sebzeler bulaşmada etkin rol oynar. Sineklerin taşımasıyla ve suların kirlenmesiyle birlikte hastalık yayılmaya başlar. İyileşme sürecindeki hastaların ve taşıyıcıların dışkılarındaki kistler, dış ortamda canlı kalabildiğinden, hastalığın yayılmasında etkilidir.

Rahatsızlığın kuluçka dönemi 4-5 günle, 1-4 ay arasında değişir. Su ile bulaşan amipler, kişilerde daha şiddetli bir ishale neden olur. Kilo kaybı, iştah azlığı, kusma gibi belirtiler kanlı ishalle birlikte seyreder. Bazı hallerde belirti vermeden ilerleyebilir. Kalın bağırsaklarda nadiren delinmeye neden olabilirler. Genellikle kalın bağırsaklarda kitlelerin oluşumuna neden olurlar. Vücudun direncinin düşmesiyle kendini gösteren rahatsızlık, ileri aşamalarda amipin kana karışmasıyla tüm vücuda yayılır. Akciğer, karaciğer, beyin, dalak, cilt ve idrar yollarında apselere neden olur. Karaciğeri tuttuğunda (Hepatik amibiazis) yüksek ateş, terleme, karaciğerde büyüme ve hassasiyet meydana getirir. Vücuda girmesiyle birlikte 2-3 hafta içinde tüm karaciğer bundan etkilenir. Kronik seyirli kanlı ishalin özelliği kabızlık ve ishal dönemlerinin olmasıdır. Gün içinde 3-4 defa çıkan ishal cıvık veya yarı sulu, kötü kokulu, açık sarıdan kahverengiye kadar renkte, kanlı ve sümüklüdür. Kişi kendini güçsüz ve iştahsız hisseder. Karın bölgesinin altında ağrılar olur. Hasta gittikçe kötüleşir. Fakat genellikle rahatsızlık alevlenme ve gerileme dönemleriyle yaşanır.

Bu rahatsızlıkta erken tanı son derece önemlidir. Taze dışkıyla yapılan laboratuvar tetkiklerinde, ayakımsı uzantılarıyla hareket eden amipler tespit edilir. Dışkının 5-10 dakika içinde incelenmesi gerekir. Bu şekilde amiplerin hareketleri gözlenebilir. Dışkıda bulunan charcot leyden kristalleri rahatsızlığa tanı koymak için önemlidir. Taşıyıcı olan kişilerde 2 çekirdekli kistler, hasta olan kişilerde ise 4 çekirdekli kistler izlenir. Rahatsızlıklarda organların tutulumunu izlemek için, buna özgü sintigrafi, ultrason gibi tetkikler yapılır.

Bu rahatsızlığı tedavi etmek için terasiklin ve metranidazol grubu ilaçlardan yararlanılır. Hastalara genellikle 10 sürecek bir tedavi uygulanır. Fakat hastalık kalın bağırsak dışına çıktıysa, ilaç tedavisi fazla yarar sağlamaz. Bu aşamada olan rahatsızlıklarda cerrahi tedavi uygulanmaktadır. Bu tedavide apsenin drenajla boşaltılması işlemi yapılır. Cerrahi girişim ve ilaç tedavisi bir arada uygulanabilir. Bu rahatsızlıktan korunmak için içme sularının en az 50 derece ve üzerinde ısıtılarak içilmesi yararlı olur. Kişilerin korunması için riskli bölgelerde koruyucu ilaç tedavisi uygulanır.